آموزش ساز به کودک دغدغه والدین است. «شینیچی سوزوکی» مدرس و آهنگساز اهل ژاپن می‌گوید: « توانایی موسیقی، استعدادی ذاتی نیست؛ بلکه قابلیتی است که می‌توان آن را پرورش داد». دوران کودکی بهترین زمان برای پرورش این قابلیت است. بدون تردید همه ما از کودکی با موسیقی آشنا شده‌ایم. اغلب کسانی که در دوران کودکی نتوانسته‌اند موسیقی یاد بگیرند، سعی می‌کنند فرزندان خود را برای یادگیری این هنر تشویق کنند.
عده‌ای معتقدند که انسان از دوران جنینی موسیقی را درک می‌کند. دانشمندان می‌گویند پخش موسیقی کلاسیک برای کودکان زیر ۵ سال مفید است و در افزایش رشد هوش آن‌ها تاثیر دارد. درک ریتم در کودکان بیش از بزرگسالان است از همین رو آن‌ها با شعرهای ریتمیک ارتباط برقرار می‌کنند. ولی برای آموزش موسیقی تنها درک ریتم کافی نیست. برای آموزش موسیقی و ساز نیاز است که رشد شناختی کودک به مرحله مناسب رسیده باشد. آموزش ساز به کودک را باید از چه سنی آغاز کرد؟
اولین سؤالی که برای هنرجو یا والدین او پیش می‌آید این است که چه سنی و چه سازی مناسب شروع یادگیری موسیقی است؟ در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
موسیقی و کودک
همه ما در مورد نوابغ موسیقی داستان‌هایی شنیده‌ایم؛ «موتزارت» مشهورترینِ این نوابغ است که اولین سمفونی خود را در سن ۸ سالگی نوشت. کودکان حتی اگر تا سن نوجوانی آموزشی در خصوص موسیقی ندیده باشند، قطعاً در معرض کودکان باهوش و اهل موسیقی در همسایگی خود قرار خواهند گرفت. موسیقی برای کودکان نوعی بازی موزیکال محسوب می‌شود و از این‌رو آن‌ها را به خود جذب می‌کند.
سن مناسب برای شروع آموزش ساز به کودک
نظرات متعددی در خصوص سن مناسب برای شروع فرآیند یادگیری موسیقی در کودکان وجود دارد. برخی معتقدند تا سن ۸ سالگی نباید کودکان را به‌صورت جدی در معرض یادگیری موسیقی قرار داد؛ این گروه معتقدند آموزش اشتباه و سخت‌گیرانه موسیقی به کودکان زیر ۸ سال ممکن است استعداد و علاقه آن‌ها به موسیقی را برای همیشه کور کند؛ اما این‌همه ماجرا نیست.
محققان دانشگاه برکلی معتقدند بهترین سن برای آغاز موسیقی ۲ تا ۳٫۵ سال است. این محققان می‌گویند سن مناسب برای شروع نواختن سازهای ابتدایی بین ۳٫۵ تا ۵ سال و همچنین سن آغاز یادگیری سازهای جدی از ۵ سال به بعد است.
نکته: برخی از دانشمندان معتقدند آشنایی کودک با موسیقی باید از دوران بارداری مادر آغاز شود. این دانشمندان می‌گویند شنیدن موسیقی ملایم، تأثیرات مثبتی در رشد مغز و احساسات موسیقایی او در دوران جنینی خواهد داشت. این موضوع درباره آموزش ساز به کودک صدق نمی‌کند.
شیوه آموزش موسیقی به کودک
از ابتدای قرن بیستم میلادی نیاز به شیوه‌هایی برای آموزش موسیقی به کودکان مطرح شد. چند آهنگساز و روانشناس برجسته روش‌هایی را برای آموزش موسیقی به کودکان ارائه کردند. مهم‌ترین این روش‌ها، متد اُرف بود که در ادامه با آن آشنا می‌شوید.
شیوه اُرف
«کارل اُرف» آهنگساز، مدرس و موسیقیدان آلمانی بود که برای اولین بار در دنیا، مدرسه موسیقی و ورزش را تأسیس کرد. او سیستم آموزشی بسیار کارآمدی برای آموزش موسیقی به کودکان ارائه کرد. در متد او عناصری مانند بیان، آواز، ریتم و حرکت، اساس و مبنای آموزش هستند. دوره‌های گروهی اُرف معمولاً ۲ ساله و دوره‌های خصوصی آن ۱ ساله است. این دوره شامل نت خوانی، ریتم خوانی و نواختن سازهای بلز و فلوت ریکوردر می‌شود. در ایران به تمام کلاس‌های موسیقی کودک (حتی آن‌هایی که از متد اُرف پیروی نمی‌کنند) کلاس ارف گفته می‌شود.
کدام سازها برای شروع موسیقی کودک مناسب است؟
آموزش ساز به کودک را با چه سازی شروع کنیم؟ نوع ساز به‌هیچ‌وجه مهم نیست. نباید انتظار داشته باشید کودکان همان سازهایی که شما علاقه دارید را دوست داشته باشند. مهم این است که کودک بتواند با سازی که انتخاب کرده ارتباط برقرار کند و در نواختن ساز خود خلاق باشد. امروزه اغلب کودکان با سازهای فلوت ریکوردر، پیانو و ویلن در شاخه غربی و سازهایی مانند سه‌تار، تار و سنتور در شاخه ایرانی کار موسیقی را آغاز می‌کنند. اگر کودک بی‌صبرانه منتظر فرارسیدن زمان کلاس خود می‌شود و یا اغلب با ساز خود در خلوت موسیقی می‌نوازد، شک نکنید که انتخاب درستی داشته است.
اصول و سن آغاز آموزش ساز به کودک
آموزش ساز به کودک باید پیش از تولد او شروع شود. والدینی که به موسیقی علاقه‌مند هستند و در نواختن یک یا چند ساز مهارت دارند، قطعاً فرزندانی را پرورش می‌دهند که از لحاظ موسیقی باهوش‌تر و قدرتمندتر هستند. تشویق، حمایت و فهم درست والدین در خصوص موسیقی و آموزش به کودک، راه را برای یادگیری آن هموارتر می‌کند؛ بنابراین به‌عنوان جمع‌بندی می‌توان گفت که تا سن ۳٫۵ سالگی، نباید به‌صورت جدی به کودکان موسیقی آموزش داد. از سن ۵ سالگی به بعد و با در نظر گرفتن علایق کودک می‌توان به‌مرور آن‌ها را وارد دنیای موسیقی و سازهای مختلف کرد
